Kripto para piyasasında birçok farklı kripto para cüzdanı bulunuyor.
Bu kripto para cüzdanları arasında bazıları güvenlik açısından bazıları da kullanışlılık ve coin desteği açısından ön plana çıkıyor.
Piyasadaki kripto para cüzdanları arasında en popüler olanlardan bazıları türlerine göre aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
- Tarayıcı cüzdanları: MetaMask, Binance Wallet
- Mobil cüzdanlar: Trust Wallet, MetaMask, Coinbase Wallet, Coinomi, Exodus, Atomic Wallet & TokenPocket
- Bitcoin cüzdanı: Electrum
- Tron cüzdanı: TronLink
- Solana cüzdanı: Phantom
- Ethereum cüzdanları: MetaMask, MEW
- Donanım cüzdanlar: Ledger, Trezor
Tarayıcı, mobil ve masaüstü cüzdanlar kurtarma ifadesi ve özel anahtar gibi kritik bilgilerinizi internete bağlı olan cihazınız içerisinde sakladığı için bu tür cüzdanlar sıcak cüzdan olarak biliniyor.
Ledger ve Trezor gibi donanım kripto para cüzdanları ise özel anahtar gibi kritik bilgileri cihaz içerisinde bulunan bir çip içinde saklıyor.
Bu şekilde çip içerisinde dış ortamdan izole edilen özel anahtarlar tamamen offline şekilde saklanıyor ve cüzdanınız bilgisayara/telefona bağlansa bile daima güvende oluyor.
Şimdi popüler kripto para cüzdanlarını güvenlik, coin desteği ve kullanışlılık gibi kriterler açısından karşılaştıralım.
Bu şekilde kripto para cüzdanları arasındaki farkları öğrenebilir ve hangi kripto para cüzdanının sizin için daha uygun olduğuna karar verebilirsiniz.
MetaMask
MetaMask için kripto para piyasasındaki en kullanışlı kripto para cüzdanı diyebiliriz.
MetaMask cüzdanı hem Chrome, Firefox ve Brave gibi tarayıcılarınızda hem de mobilde iOS ve Android cihazlarınızda kullanabilirsiniz.
MetaMask’ta Ethereum, ERC20 token ve Ethereum ağındaki NFT’leri tutabilirsiniz.
Ayrıca MetaMask‘a Ethereum ile uyumlu birçok farklı ağı da eklemek mümkün.
MetaMask cüzdanınıza BSC, Polygon ve Avalanche gibi Ethereum ile uyumlu birçok farklı ağı ekleyebilirsiniz.
Ayrıca MetaMask farklı birçok merkezi olmayan borsa ve diğer uygulamalara bağlanmak için de en iyi seçenek diyebiliriz.
Coin desteği açısından MetaMask, Ethereum ile uyumlu ağları desteklediği için iyi bir seçenek olmasına rağmen Trust Wallet gibi mobil cüzdanlar ve donanım cüzdanların gerisinde kalıyor.
Ledger ve Trezor gibi donanım cüzdanlar ve Trust Wallet gibi mobil cüzdanlar birbirinden çok farklı yüzlerce ağı ve coin’i destekleyebiliyor.
MetaMask ise Ethereum dışında sadece Ethereum ile uyumlu blockchain ağlarını destekleyebiliyor.
Güvenlik açısından ise MetaMask çok iyi bir seçenek değil çünkü kurtarma ifadesi gibi kritik bilgileriniz internete bağlı olan bilgisayarınızda saklanıyor.
Bu açıdan MetaMask cüzdanlarda çok yüksek miktarda kripto para tutmak güvenlik açısından çok mantıklı bir seçenek değil.
Trust Wallet
Trust Wallet kripto para desteği açısından gayet iyi bir cüzdan çünkü cüzdanda yüzlerce farklı ağ destekleniyor.
Dolayısıyla yüzlerce farklı coin ve bu coin’lerin ağlarında bulunan binlerce token aynı anda Trust Wallet’ta tutulabilir.
Kullanışlılık açısından ise Trust Wallet MetaMask kadar iyi değil.
Özellikle Uniswap, PancakeSwap, OpenSea ve benzeri merkezi olmayan uygulamaları kullanıyorsanız MetaMask daha kullanışlı bir cüzdan.
Trust Wallet üzerinden de merkezi olmayan uygulamalara bağlanmak mümkün. Ancak mobilde kullanım biraz daha zor olabilir.
Güvenlik konusunda ise Trust Wallet da bir sıcak cüzdan olarak çalıştığı için aynen MetaMask gibi çok yüksek değerlerde kripto para tutmak için uygun bir cüzdan değil.
Ledger
Ledger cüzdanlar güvenlik açısından piyasadaki en iyi kripto para cüzdanları.
Kripto para desteği açısından da Ledger aynen mobil cüzdanlar gibi yüzlerce farklı ağı destekliyor.
Dolayısıyla bir Ledger cüzdan aldığınızda farklı ağlarda bulunan yaklaşık 100 coin ve binlerce token tutmak mümkün.
Ledger cüzdanlarda belirli bir cüzdan kapasitesi bulunuyor. Ancak bu kapasite şu an aynı anda yaklaşık 100 farklı ağ uygulaması kurmak için yeterli.
Yani cüzdanda aynı anda 100 farklı ağdan coin ve bu ağlardaki binlerce token tutulabilir.
Kullanışlılık açısından ise Ledger cüzdanlar özellikle MetaMask gibi bir cüzdanın veya mobil cüzdanların gerisinde kalıyor.
Bunun nedeni Ledger cüzdanınızı kullanmak için öncelikle bilgisayara veya telefonunuza bağlamanız gerekiyor.
Ayrıca Ledger cüzdanınız ile doğrudan her merkezi olmayan uygulamayı kullanmanız mümkün değil.
Ancak Ledger cüzdanınızı MetaMask’a bağlayarak hem Ethereum hem de farklı ağlardaki merkezi olmayan uygulamaları kullanabilirsiniz.
Bu şekilde ayrıca özel anahtarlarınız daima Ledger cihazınızda saklandığı için MetaMask’a kıyasla merkezi olmayan uygulamaları daha güvenli bir şekilde kullanmış olursunuz.
Ayrıca Ledger cüzdanınızda Ledger Live uygulaması ile kripto paralara ek olarak NFT’leri de görüntüleyebilir ve yönetebilirsiniz.
Ledger firmasının şu an piyasada iki farklı modeli bulunuyor: Ledger Nano X ve Ledger Nano S Plus.
Bu modellerden Ledger Nano X bluetooth özelliğine ve bataryaya sahip.
Dolayısıyla cüzdanı bilgisayara ek olarak doğrudan bluetooth ile telefonunuza bağlayarak kullanmanız da mümkün.
Ledger Nano X ve Ledger Nano S Plus arasındaki farklar için aşağıdaki karşılaştırmamıza göz atabilirsiniz.
Ayrıca cüzdanların özellikleri, desteklenen coin’ler ve fiyat gibi konularda bilmeniz gereken tüm detayları aşağıdaki içeriklerde bulabilirsiniz:
Trezor
Trezor cüzdanlar bir donanım cüzdan olarak güvenlik ve kripto para desteği açısından iyi bir seçenek.
Aynen Ledger gibi Trezor da yüzlerce farklı coin ve toplamda binlerce kripto parayı destekliyor.
Ledger tarafından desteklenen coin’ler tüm Ledger cüzdan modelleri tarafından desteklenirken Trezor için bu durum farklı.
Örneğin Trezor One modeli Trezor Model T’ye kıyasla Cardano, XRP ve EOS gibi çeşitli coin’leri desteklemiyor.
Ledger için ise Ledger Nano X ve Nano S Plus modelleri arasında coin desteği açısından herhangi bir ayrım bulunmuyor.
Kullanışlılık açısından ise Trezor cüzdanlar aynen Ledger gibi çok daha kullanışlı olan MetaMask gibi cüzdanların bir adım gerisinde kalıyor.
Donanım cüzdanlar güvenlik açısından dışarıya daha kapalı olduğu için bu tür cüzdanlardan bir tarayıcı cüzdanı veya mobil cüzdan kadar dışarıya açıklık ve kullanışlılık beklemek de çok mantıklı değil.
Güvenlik konusunda Ledger ve Trezor’u karşılaştırırsak bu açıdan Ledger cüzdanlar Trezor cüzdanlardan daha iyi.
Bunun nedeni Ledger cüzdanlarda güvenli element olarak bilinen ve kredi kartlarında vs. kullanılan çok daha güvenli, sertifikalı bir çip kullanılması.
Trezor cüzdanlarda ise dışarıdan yapılabilecek fiziksel bir şekilde müdahaleye açık olan daha basit bir çip kullanılıyor.
Trezor cüzdanlar doğrudan internet üzerinden gelebilecek yazılımsal tehlikelere karşı güvenli.
Ancak donanım kripto para cüzdanınızın fiziksel müdahale ve tehlikelere karşı da güvenli olmasını istiyorsanız Ledger modellerini tercih etmelisiniz.
Cüzdana fiziksel olarak erişim ve çok üst düzeyde teknik bilgi gerektirse de Trezor cihazlardan kurtarma ifadesi bilgisini çıkarmak mümkün.
Ancak Ledger cüzdanlarda cihaza fiziksel olarak erişimi olan birinin bile cihaz üzerinde müdahale yaparak kurtarma ifadenize ulaşması mümkün değil.
Bu korumayı sağlayan sertifikalı güvenli çip ile Ledger cüzdanlar Trezor cüzdanlardan bu açıdan daha güvenli.
Ledger ve Trezor cüzdanların fiyat ve özellik gibi konularda birbirlerinden farklarını Ledger ve Trezor karşılaştırmamızda bulabilirsiniz.
Trezor cüzdan modellerinin fiyat ve özellikleri için ise aşağıdaki incelemelerimize göz atabilirsiniz:
Electrum
Electrum masaüstü ve mobil cihazlarınızda kullanabileceğiniz oldukça popüler, köklü bir Bitcoin cüzdanı.
Sadece Bitcoin tutmak istiyorsanız ve özellikle Bitcoin için bir cüzdan arıyorsanız Electrum kullanabilirsiniz.
Electrum da bir sıcak cüzdan olduğu için sadece Bitcoin için olsa bile Ledger gibi bir donanım cüzdan tercih etmek daha iyi olacaktır.
Özellikle çok yüksek miktarda Bitcoin tutacaksanız bir donanım cüzdan almalısınız.
Bu Electrum ve diğer sıcak cüzdanların güvenilir olmadığı anlamına gelmiyor.
Ancak bilgisayar ve telefon gibi internete bağlı cihazların daima güvenilir olduğundan emin olmak çok mümkün değil.
Özellikle kripto para cüzdanlarına ve kullanıcılara yönelik birçok zararlı yazılım ve hacker saldırıları mevcut.
Dolayısıyla bunlar dikkate alındığında yüksek değerde kripto para varlığı için soğuk cüzdan seçeneklerine yönelmek daha mantıklı olacaktır.
Kullanım kolaylığı açısından ise Electrum özellikle yeni başlayan kişiler için biraz karışık gelebilir ve cüzdanı çözmeniz biraz zaman alabilir.
Özellikle mobil kripto para cüzdanları arayüz ve kullanım kolaylığı açısından şu an daha gelişmiş durumda.
TronLink
Sadece Tron, Tron ağında bulunan kripto paralar ve Tron uygulamalarını kullanmak için bir cüzdan arıyorsanız TronLink en iyi seçenek.
TronLink’i hem Chrome ve Firefox gibi tarayıcınıza kurabilir hem de mobil cüzdanlarınızda kullanabilirsiniz.
Kullanışlılık açısından iyi bir cüzdan olsa da amacınız sadece yüksek değerde Tron tutmak ise güvenlik açısından donanım cüzdanlar tercih edilmeli.
Ayrıca özellikle bir Tron cüzdanına ihtiyacınız yoksa mobil cüzdanları kullanarak da diğer kripto paralara ek olarak Tron tutabilirsiniz.
Trust Wallet, Coinomi ve diğer birçok mobil cüzdan Tron’u destekliyor.
Aynı şekilde Tron, Ledger cüzdanlar tarafından da destekleniyor. Ancak Trezor tarafından şu an Tron desteklenmiyor.
Tron ağını MetaMask’a eklemek mümkün değil.
Bunun neden mümkün olmadığını ve TronLink kurulumu ile ilgili adım adım görselli anlatımı aşağıdaki rehberimizde bulabilirsiniz:
Phantom
Solana tutmak ve Solana uygulamalarını kulllanmak istiyorsanız Phantom kullanabileceğiniz güzel bir kripto para cüzdanı.
Phantom’u Chrome, Firefox ve Brave gibi tarayıcılarınız için kurabilir ya da mobil cihazlarınızda kullanabilirsiniz.
Phantom’u kullanışlılık ve güvenlik açısından aynen MetaMask gibi görebilirsiniz.
Cüzdan kullanışlılık ve kullanım kolaylığı açısından iyi bir cüzdan olsa da sıcak cüzdan olarak çalıştığı için güvenlik açısından çok iyi bir tercih değil.
Bu açıdan çok yüksek değerde Solana tutmak için bir donanım cüzdan kullanmak daha iyi bir seçenek.
Solana şu an Ledger cüzdanlar tarafından destekleniyor ancak Trezor cüzdanlar tarafından desteklenmiyor.
Trust Wallet, Coinbase Wallet ve diğer çoğu popüler mobil kripto para cüzdanlarında ise Solana’yı bulabilirsiniz.
MetaMask’a Solana ağını eklemek mümkün değil.
Bunun nedeni Solana’nın teknik açıdan daha farklı, Ethereum ile uyumlu olmayan bir blockchain olması.
Sonuç – Hangi kripto para cüzdanını kullanmalısınız?
Sahip olduğunuz kripto paraların değeri sizin için önemli bir miktar ise bir donanım cüzdana sahip olmak hem işinize yarayacaktır hem de güvenlik açısından mantıklı bir tercih olacaktır.
Bu şekilde elinizin altında soğuk cüzdan olarak çalışan daima güvenli bir kripto para cüzdanı olur.
Kripto paralarınızın bir kısmını ya da tamamını soğuk cüzdanınızda tutabilirsiniz.
Güvenlik, kripto para desteği ve kullanışlılık açısından şu an Ledger cüzdan modelleri diğer donanım cüzdanlara kıyasla daha önde.
Ledger Nano X ve Ledger Nano S Plus arasında fiyat dışında çeşitli önemli farklar bulunuyor.
Donanım cüzdan almayı düşünüyorsanız iki cüzdandan birini almadan önce aşağıdaki incelemelerimize göz atarak hangi cüzdanın sizin için uygun olduğuna karar verebilirsiniz:
Bunun dışında MetaMask, Trust Wallet ve benzeri tarayıcı/mobil cüzdanları da kullanabilirsiniz.
Eğer ayrıca bir donanım cüzdana sahipseniz bu tür sıcak cüzdanlarda çok yüksek değerde kripto para tutmamaya dikkat edebilirsiniz.
Ledger cüzdanları MetaMask, TronLink ve Phantom gibi farklı cüzdanlara bağlamanız da mümkün.
Bu şekilde güvenlikten taviz vermeden Ethereum, Polygon, Avalanche, Tron ve Solana gibi farklı ağlardaki uygulamaları kullanabilirsiniz.
Bağlantı yaparken kurtarma ifadesi/özel anahtar gibi bilgileri girmeye gerek olmadığından ve bu gibi kritik bilgiler daima cihaz içerisinde korunduğundan farklı cüzdanları aracı olarak kullanmanız güvenlik açığı yaratmıyor.
Ayrıca WalletConnect‘i kullanarak Ledger cüzdanınızı Ledger Live üzerinden sadece bir QR kodu ile birçok merkezi olmayan uygulamaya bağlamanız mümkün.
Sahip olduğunuz kripto paraların değeri sizin için çok önemli bir miktar değilse özellikle bir donanım cüzdan almanıza gerek yok.
Piyasada uzun süredir bulunan, güvenirliğini kanıtlamış özellikle burada değindiğimiz tarayıcı, mobil ve masaüstü cüzdanları ihtiyacınıza göre kullanabilirsiniz.
Kripto paralarınıza bir şey olmaması için zararlı yazılımlardan önce özellikle dolandırıcılara ve phishing (oltalama) türü saldırılara dikkat etmelisiniz.
Birçok kullanıcı doğrudan hacklenerek değil sahte email’ler, web siteleri veya dolandırıcılar vasıtasıyla kurtarma ifadesi gibi bilgilerini paylaşarak kripto paralarını çaldırıyor.
Dolayısıyla bilgisayarınıza indirdiğiniz şeyler konusunda titiz davranmanın dışında özellikle bu tür dolandırıcılık yöntemlerine karşı dikkatli olmalısınız.
Bir kripto para cüzdanını kurduktan sonra kurtarma ifadesi ve özel anahtar gibi bilgilerinizi resmi destek dahil hiçbir kimse ile paylaşmamalısınız.
Ayrıca bu tür kritik bilgilerinizi hiçbir siteye veya herhangi bir online ortama girmemelisiniz.
Yani kurtarma ifadesi veya özel anahtar gibi bilgileri sadece siz bilmelisiniz ve sizden başka kimse bu bilgilere erişememeli.
Bu tür kurtarma ifadesi/özel anahtar bilgilerinizi tercihen bir kağıt üzerinde offline şekilde saklayabilirsiniz.
Ya da bilgisayar veya mobil cihazınızda saklıyorsanız şifreli bir şekilde saklamanız daha iyi olacaktır.
Kripto para cüzdanları hakkında soru ve yorumlarınızı aşağıda paylaşabilirsiniz.
