Bitcoin’e yatırım yapmayı düşünüyorsanız veya halihazırda yapıyorsanız Bitcoin’in güvencesi nedir diye düşünüyor olabilirsiniz.
Diyelim banka hesabınızda bir miktar paranız var ve bu parayla bir yatırım yapıp para kazanmak istiyorsunuz.
Altın, hisse senetleri ve döviz gibi birçok seçenek mevcut. Bunlar arasında ayrıca Bitcoin de ilginizi çekiyor çünkü hızlı bir şekilde fiyatının arttığını görüyorsunuz.
Bitcoin almak istiyorsunuz ancak bir yandan da Bitcoin’in güvencesi ne, Bitcoin’in garantisi ne gibi sorular soruyor olabilirsiniz.
Bu soruya cevap bulmadan önce Bitcoin’in tam olarak ne olduğunu ve kısaca nasıl çalıştığını anlamamız gerekiyor.
Bitcoin tam olarak nedir?
Bitcoin elektronik bir para birimi.
Bitcoin ne işe yarıyor? Yani Bitcoin neyi çözüyor?
Diyelim birine para göndermek istiyorsunuz. Bu durumda bankalar, Western Union ve bu gibi aracı kurumları kullanmanız gerekiyor.
Bitcoin ile ise herhangi bir aracı kurum olmadan doğrudan başka bir kişiye para gönderebiliyorsunuz.
Bitcoin nasıl çalışıyor?
Siz kripto para cüzdanınızı kullanarak bir transfer işlemi yaptığınızda bu transfer dünya çapında Bitcoin yazılımını çalıştıran ağdaki kullanıcılar (node’lar) arasında yayılıyor.
Bitcoin Core yazılımını bilgisayarına indirip çalıştıran kişiler ”full node” olarak adlandırılıyor. An itibari ile dünya çapında 10.441 node bulunuyor.
Her node Bitcoin yazılımını çalıştırıyor ve yazılım aynı kuralları baz alarak transfer ve blokları doğruluyor. Bu şekilde doğrulanan güncel transfer ve bloklar ağdaki tüm node’lar ile eşten eşe paylaşılıyor.
Node’lar diğer node’lardan gelen transfer ve blok bilgileri ile kendi bilgisayarlarındaki blockchain’i devamlı güncel ve senkronize tuttuğu için bu ağ P2P (eşler arası) bir ağ olarak adlandırılıyor.
Blockchain’e aşağıdaki şekilde devamlı yeni blok ekleniyor. Bu yüzden bu veri tabanı blockchain (blokzincir) olarak adlandırılıyor. Blokzincir, zincir şekilde yeni eklenen bloklar ile devamlı büyüyor.
Örneğin son bloğa (674723) tıkladığımızda bloğu kazan madenciyi ve blok içerisinde bulunan transfer sayısını görebiliyoruz.
Sizin yaptığınız transfer Bitcoin ağında eşten eşe yayımlandıktan sonra Bitcoin madencileri ağda biriken yeni transferleri dahil ederek kendileri için bir aday blok oluşturuyor.
Madencilik işlemi ise en basit anlatımla şu şekilde gerçekleşiyor:
Kullanıcılar transfer işlemi yaptığında bu transfer node’lar aracılığı ile tüm ağda yayımlanıyor. Burada ağ dediğimiz şey de Bitcoin yazılımını çalıştıran node’ların kendisi aslında.
Daha sonra her madenci bu yeni transferleri toplayıp kendisi için bir aday blok oluşturuyor (candidate block).
Daha sonra madenciler sahip oldukları yüksek işlemcili cihazlar ile kendi oluşturdukları aday blok üzerinde matematiksel bir işlem yaparak yeni bloğun zincire eklenmesi için gereken belli bir değere ulaşmaya çalışıyor.
Yeni blok için gerekli olan bu değere ilk ulaşan madenci kendi oluşturduğu ve transfer işlemlerini içeren yeni bloğu ağda yayımlıyor. Blok şartları yerine getirdiği için tüm node’lar arasında yayılıp zincire ekleniyor.
Bu şekilde madenci de bir teşvik olan 6.25 BTC blok ödülünü ve transfer ücretlerini kazanmış oluyor.
Kullanıcının yaptığı transfer ise bu bloğa dahil edilmiş ise blockchain’e eklenerek ilk blok onayını almış oluyor.
Genelde Bitcoin’i bir yere gönderdiğiniz zaman güvenlik açısından 2-3 blok onayı sonrasında hesabınıza tanımlanır.
Bitcoin ağında çok fazla transfer olduğunda ise her blok için belirli bir limit olduğu için transferin yeni bir bloğa dahil edilmesi zaman alabilir.
Ayrıca transferi bloğa hemen dahil ettirmek için yüksek transfer ücreti ödemeniz de gerekebilir.
Madenciler bekleyen birçok transfer arasında öncelikle en yüksek transfer ücretine sahip olanları bloğa dahil etmek isteyecektir.
Bitcoin güvenilir mi? Bitcoin güvencesi
Şimdi asıl soruya dönecek olursak ben Bitcoin’e yatırım yapmak istiyorum, Bitcoin’in güvencesi ne diye soruyor olabilirsiniz.
Bitcoin burada gördüğünüz gibi herhangi bir merkezi kuruma / devlete ihtiyaç duymadan kullanıcıların ve madencilerin katılımıyla çalışan bir elektronik para.
Transfer işlemleri ise blockchain olarak adlandırılan dağıtık ve değiştirilmesi mümkün olmayan bir veri tabanında saklandığı için kripto paralarınıza bir şey olma ihtimali bulunmuyor.
Buna kıyasla bankaların ve diğer kurumların dayandığı merkezi sistemler ise daha riskli olarak görülebilir.
Burada ilginç olan durum ise Bitcoin yatırımı yapan birinin gerçekten yüzleştiği riskler aslında hiçbir zaman bu kadar temel konular değil.
Öncelikle muhtemelen çoğu kişi gibi bir kripto para borsasını kullanarak Bitcoin alacaksınız. Dolayısıyla kripto paralarınızın güvenliği için kullandığınız kripto para borsasına güvenmeniz gerekiyor.
Kripto para borsasında bulunan hesabınızdaki örneğin 0.15 BTC, borsanın sahip olduğu kripto para cüzdanında bulunuyor.
Kripto para cüzdanının şifresi yani kripto paraları başka adrese transfer etmek (harcamak) için gereken özel anahtar ise borsada bulunuyor.
Dolayısıyla Bitcoin yatırımı yaptığınızda kullandığınız kripto para borsasına yani bir kuruma güvenmeniz gerekiyor.
Tabi hesabınızdaki kripto parayı kendinize ait yani özel anahtarın sizde olduğu bir kripto para cüzdanına da çekebilirsiniz.
Burada dikkat etmeniz gereken ise kripto para cüzdanını kurduğunuz bilgisayarın veya mobil cihazın güvenliği.
Özel anahtarınızı ele geçiren biri kripto paralarınızı başka bir adrese transfer edebilir yani çalabilir. Dolayısıyla özel anahtarınızı güvenli ve kimsenin erişemeyeceği şekilde saklamanız gerekiyor.
Tercihen özel anahtarı şifreli şekilde, USB bellek gibi cihazlarda veya bir kağıda yazarak kaybolmayacak ve başkalarının erişemeyeceği şekilde saklayabilirsiniz.
Diyelim özel anahtarınızı bir şekilde kaybettiniz, ne olur? Hiçbir şey olmaz. Kripto paranıza bir daha erişemezsiniz.
Blockchain tarayıcılarını kullanarak adresinizi, transfer geçmişinizi ve bakiyenizi görebilirsiniz. Ancak özel anahtar olmadığı için Bitcoin’i harcayamazsınız.
Peki bu durumda güvence nedir? Bir yerden yardım alabilir misiniz?
Hayır alamazsınız. Çünkü ”bir yer” diye bir şey yok. Başta da dediğimiz gibi Bitcoin herhangi bir merkezi kuruma ihtiyaç duymadan çalışan, tüm kontrolün kullanıcılarda olduğu bir ağ/yazılım.
Aynı şekilde hesabınızda bulunan kripto paraya hiç kimse bir şey yapamaz. Yani adresinizdeki kripto para dondurulamaz veya başka bir kişiye transfer edilemez. Çünkü tüm kontrol sizde.
Ağdaki diğer kullanıcılar ise sizden daha yetkili kişiler değil. Yani sizin veya diğer kullanıcıların üstünde bir otorite bulunmuyor.
Banka hesabınızdaki para ise her zaman dondurulabilir veya paraya erişiminiz engellenebilir.
Ayrıca Türk Lirası ve dolar gibi para birimlerinin piyasaya sürülmesi, transferlerin kontrolü vs. gibi konular doğrudan merkez bankası/devlet gibi kurumların elinde.
Bitcoin’de tüm kontrolün kullanıcıda yani özel anahtarın sahibinde olması özellikle yeni başlayan kişiler için biraz riskli bir durum da olabilir.
Bazı kullanıcılar transfer işlemi yaparken yanlış bir adres girerek veya borsalara kripto para aktarırken veya çekim yaparken yanlış ağları kullanarak kripto para kaybedebiliyor.
Dolayısıyla özellikle yeni başlıyorsanız sahip olduğunuz birikimin tamamını kripto paralara yatırmamalısınız.
Peki diyelim belli bir miktar Bitcoin aldınız ve güvenilir bir kripto para borsasında veya kendinize ait bir cüzdanda tutuyorsunuz. Daha sonra ne olacak?
Bitcoin değer kazandığında geri TL veya diğer para birimleri için satıp banka hesabınıza çekebilirsiniz. Peki Bitcoin yarın büyük bir düşüş yaşasa ne olur? Bu açıdan güvence ne?
Bitcoin temelde gördüğünüz gibi aslında sadece bir elektronik para. Ancak sınırlı arz miktarı ve diğer özellikleri ile özellikle altına benzemesi onu bir yatırım aracını da dönüştürdü.
Bitcoin fiyatı tamamen arz talep ilişkisi ve piyasadaki diğer bütün varlıkları etkileyen faktörler ile fiyat değişimi yaşıyor.
Bitcoin’deki fark ise şu şekilde: Bitcoin’in arz miktarı halihazırda az. Ancak kripto para borsalarında alınıp satılan Bitcoin miktarı daha da az.
Dolayısıyla piyasada alınıp satılan Bitcoin miktarı az olduğu için talepteki küçük değişiklikler Bitcoin fiyatında büyük değişimlere neden olabiliyor.
Güvence konusunda Bitcoin’in arkasında diğer para birimlerinde olduğu gibi herhangi bir devlet yok diye de düşünüyor olabilirsiniz.
Burada Bitcoin’in çalışma sisteminde görebileceğiniz gibi Bitcoin’in çalışması için herhangi bir merkezi kuruma / devlete ihtiyaç bulunmuyor.
Yeni Bitcoin’in piyasaya sürülmesi de madencilere verilen ve her 4 senede bir yarıya düşen blok ödülü ile sağlanıyor.
Dolayısıyla istenilse bile bir devletin veya kurumun Bitcoin’in arkasına geçmesi, Bitcoin’i desteklemesi mümkün değil.
Bunun yerine daha doğru bir soru Bitcoin ile ilgili regülasyonların yani yasal düzenlemelerin olmaması olabilir. Ancak bu da 3-5 yıl öncenin sorusu.
Yani şu an Bitcoin ile ilgili birçok ülkede yasal düzenlemeler yapılmış durumda. Türkiye’de ise Bitcoin’in tanımlanması ve vergi gibi konularda düzenlemeler er ya da geç yapılacaktır.
Bitcoin’in benimsenmesi ve kullanımı açısından ise birçok kurum ve kişinin her geçen gün Bitcoin ile tanıştığı ve bu ekosistemin devamlı büyüdüğü aşikar bir durum.
Türkiye’de şu an birçok kripto para borsası bulunuyor. Bu kripto para borsaları yasal şekilde işleyen ve vergi veren kurumlar.
Bitcoin alım satımı ise gayet yaygın ve yasal açıdan hiçbir sorun teşkil etmeyen bir işlem. Dolayısıyla kripto para borsalarını kullanarak Türkiye’de Bitcoin ve diğer kripto paraları alıp satabilirsiniz.
Bitcoin ve diğer kripto paraları alıp satmaya başlamak için aşağıdaki rehberlere göz atabilirsiniz:
Bitcoin ile ilgili daha fazla bilgi için aşağıdaki içeriği okumaya devam edebilirsiniz:
