MetaMask, Ledger ve Trust Wallet gibi cüzdanları oluşturduğunuzda size kelimelerden oluşan bir kurtarma anahtarı verilir.
Genellikle 12 veya 24 kelimeden oluşan kurtarma ifadesi, ayrıca secret recovery phrase veya seed phrase / backup phrase olarak da bilinir.
Peki secret recovery phrase ne demek? Gizli kurtarma ifadesi nedir, ne işe yarar?
Bu rehber ile secret recovery phrase’in tam olarak ne olduğu, ne işe yaradığı ve nasıl saklamanız gerektiği ile ilgili ayrıntılı bilgiler öğrenebilirsiniz.
Gizli kurtarma ifadesi nedir?
Örneğin bir MetaMask cüzdanı oluşturduğunuzda 12 kelimeden oluşan aşağıdaki örnekteki gibi bir kurtarma ifadesi (secret recovery phrase) verilir.
Cüzdan kurulum aşamasında kelimelerden oluşan kurtarma ifadenizi güvenli bir yere örneğin bir kağıt üzerine kaydedip saklamanız gerekiyor.
Genelde cüzdanlar kurtarma ifadesini gösterdikten sonra kelimeleri tek tek doğru sırada seçerek onaylamanızı da istiyor.
Ancak bu aşamayı yapmadan geçtiyseniz ve kurtarma ifadenizi bir yere kaydetmediyseniz cüzdan içerisinde tekrar kelimelerinize ulaşabilirsiniz.
Cüzdanınız kullandığınız bilgisayardan veya telefondan silinirse veya cihazınızı kaybederseniz kripto paralarınıza tekrar erişmek için kurtarma ifadesine (secret recovery phrase) ihtiyacınız var.
MetaMask, Trust Wallet veya Ledger gibi bir cüzdanın kurulumunu gerçekleştirdiğinizde öncelikle sizin için random bir şekilde 12 veya 24 kelimeden oluşan bir kurtarma ifadesi oluşturulur.
Cüzdanınız kelimelerden oluşan kurtarma ifadenizden algoritmik işlemler ile bir master özel anahtar oluşturur.
Bu master özel anahtardan ise yine matematiksel işlemler ile özel anahtarlarınız ve adresleriniz oluşturulur.
Kripto paralarınız ve cüzdanınız ile ilgili tek yapmanız gereken ise kelimelerden oluşan kurtarma ifadenizi güvenli bir yere kaydetmek ve kimsenin erişemeyeceği şekilde saklamak.
Kısacası secret recovery phrase yani gizli kurtarma ifadesini cüzdanınızın master anahtarı olarak görebilirsiniz.
Örneğin MetaMask cüzdanınız kuruldukten sonra aşağıdaki şekilde cüzdanda ”hesap oluştur” kısmından birden fazla adres (hesap) oluşturabilirsiniz.
Aynı şekilde Trust Wallet ve Ledger gibi cüzdanlarda da farklı ağlarda bulunan birçok kripto para için adres oluşturabilirsiniz.
Aynı ağda veya farklı ağlarda bulunan adreslerinizin hepsi ve her adresin kendi özel anahtarı (private key) sizin kelimelerden oluşan kurtarma ifadenize bağlıdır.
Örnek vermek gerekirse aşağıdaki gibi bir kurtarma ifadesi, adres ve özel anahtarlardan oluşan cüzdana sahip olabilirsiniz:
Kurtarma ifadesi: gospel clean hand raw then tent input foam edit disease trade swear
Bitcoin
- 1. adres: 1M6ReexT4nPVhbpPqaRMaBpWA1gwr97uKH
- 2. adres: 1KQLyPYswP6Cye932orwC46NuP3gPwJNtF
- 3. adres: 1Gzjpt9HWiYW4n7uAjk8CRXNTjsutmwddh
Ethereum
- 1. adres: 0xc24DC9bF06aE5644721dd86291db27a877a8a0fe
- 2. adres: 0xCa3279fBb074F469b962F616E18A5bc009a93bB9
- 3. adres: 0x62b70055fb4eC1156b4b74067dAA7595bD167398
Bu adreslerin her birinin de kendi özel anahtarı (private key) bulunuyor.
Örneğin birinci Bitcoin adresinin özel anahtarı: KwKKrmejnCsu1VDCYfTBeSLPbrjDHEXDiArpyYix68CeJcSDPtB2
Birinci Ethereum adresinin özel anahtarı: 0xe8f19d606411284c4c1668793877c91e6d7a9f5065171d0b2590ca007babe35c
MetaMask gibi kripto para cüzdanlarında her adresinizin özel anahtarını da (private key) ayrıca alabilirsiniz.
Ancak tüm adresleriniz ve özel anahtarlar zaten kelimelerden oluşan anahtarınıza yani kurtarma ifadenize bağlı olduğu için buna gerek yok.
Kurtarma ifadenize sahip olduğunuz sürece cüzdanın kurtarma ifadenizden oluşturduğu aynı veya farklı ağlardaki tüm adreslerinize ve dolayısıyla adreslerde bulunan kripto paralarınıza erişebilirsiniz.
Ayrıca her adresin özel anahtarını saklamak ve güvene almak kurtarma ifadesini saklamaya göre daha güç olacaktır.
Ancak örneğin cüzdandaki belirli bir adresinizi başka bir kripto para cüzdanına aktarmak istiyorsanız o adresin özel anahtarını alıp başka bir cüzdana aktarabilirsiniz.
Bu tür bir durumda doğrudan kurtarma ifadenizi başka bir cüzdana aktarırsanız tüm adresleri aktarmış olursunuz.
Ayrıca cüzdanda farklı bir kurtarma ifadesine sahip mevcut bir cüzdan varsa ve cüzdan ikinci farklı bir cüzdana izin vermiyorsa mevcut cüzdan da silinebilir.
”Cüzdanın silinmesi” korkutucu görünse de mevcut cüzdanın kurtarma ifadesine sahipseniz tüm adreslerinize ve kripto paralarınıza tekrar erişebilirsiniz.
Bu açıdan aslında bilmeniz gereken ve kimsenin erişemeyeceği şekilde saklamanız gereken kritik bilgi kurtarma anahtarı yani recovery phrase.
Ek bilgi olarak cüzdanınızdaki herhangi bir adresin özel anahtarından, secret recovery phrase’e yani kurtarma ifadenize ulaşamazsınız.
Ancak kurtarma ifadenizden cüzdandaki tüm kripto para adreslerinize ve adreslerin özel anahtarlarına ulaşabilirsiniz.
Bu açıdan secret recovery phrase (kurtarma ifadesi) cüzdan için bir master/ana anahtar görevi görüyor.
Dolayısıyla kurtarma anahtarınızı çok iyi bir şekilde saklamalı, hiç kimse ile paylaşmamalı ve hiçbir siteye girmemelisiniz.
Kurtarma ifadesi ve özel anahtar konusunu biraz daha açarsak örneğin bir MetaMask cüzdanı kurdunuz ve içinde 4 ayrı adres (hesap) oluşturdunuz diyelim.
Adreslerden birinin özel anahtarını (private key) başka birine verirseniz kişi sadece o adresteki kripto paraları başka adreslere transfer edebilir.
Verdiğiniz özel anahtardan cüzdandaki diğer adreslere ulaşamaz ve ayrıca kurtarma ifadenize de erişemez.
Ancak başkasına kurtarma ifadenizi verirseniz cüzdanınızdaki bütün adreslere erişebilir ve tüm kripto paraları transfer edebilir.
Ayrıca kurtarma ifadesinden cüzdandaki aynı veya farklı ağlardaki tüm adreslerin özel anahtarlarına da tek tek erişebilir.
Yukarıdaki örnekte Bitcoin ve Ethereum için aynı kurtarma ifadesinden oluşturulan 3 adres paylaştık.
Kullandığınız cüzdan bu şekilde kurtarma ifadesinden sadece 3-5 tane değil binlerce farklı kripto para adresi oluşturabilir.
Bu adreslerin hepsi de yine kelimelerden oluşan anahtarınıza yani kurtarma ifadenize bağlı olur.
Secret recovery phrase (gizli kurtarma ifadesi) ile ilgili aklınızda çeşitli sorular olabilir.
Şimdi kurtarma ifadesi ile ilgili aklınıza takılabilecek bazı konuları alt başlıklar halinde inceleyelim.
Başka biri kurtarma ifademi tahmin edebilir mi?
Kurtarma ifadesi (recovery phrase), 2048 tane farklı İngilizce kelimeden oluşan bir listeden random şekilde üretiliyor.
Başka birisinin sizin kurtarma ifadenizi tahmin etme veya oluşturma olasılığı ise istatistiksel olarak imkansız gibi diyebiliriz.
Örneğin her yıl düzenli olarak bir tane yılbaşı bileti alıyorsunuz diyelim.
Önümüzdeki 5 yıl boyunca her yıl büyük ikramiyenin size çıkma olasılığı, başka birisinin sizin kurtarma ifadenizi tahmin etme olasılığından daha yüksek.
Bu açıdan bu konuda endişelenmenize gerek yok.
Ancak kurtarma ifadenizdeki kelimelerden bir kısmı bilinirse yine zor da olsa kurtarma ifadeniz çeşitli yöntemler ile bulunabilir ve kripto paralarınız çalınabilir.
Bu açıdan kurtarma ifadenizi hiç kimsenin erişemeyeceği biçimde çok güvenli bir şekilde saklamalısınız ve hiçbir siteye girmemelisiniz.
Ayrıca kurtarma ifadenizi kullandığınız cüzdanın resmi desteği, borsalar vs. dahil hiç kimse ile hiçbir şekilde paylaşmamalısınız.
Aksi takdirde kurtarma ifadenize bağlı tüm adreslerdeki kripto paralar çok kolay bir şekilde çalınarak başka adreslere transfer edilebilir.
Gizli kurtarma ifadesi nasıl saklanır?
Recovery phrase ya da diğer adıyla kurtarma ifadenizi bir kağıt üzerine yazarak hiç kimsenin erişemeyeceği ve kaybolmayacak şekilde güvenli bir yerde saklayabilirsiniz.
Ayrıca farklı bir yerde yine aynı şekilde hiç kimsenin erişemeyeceği biçimde ikinci bir yedek de tutabilirsiniz.
Ya da kelimelerden oluşan anahtarınızı bilgisayar veya telefonunuzda şifreli bir dosya içinde saklayabilirsiniz.
Kelimelerden oluşan anahtarınızı bilgisayar veya telefonda saklarsanız internetten gelebilecek her türlü tehlikeye karşı daha açık olacaktır.
Bu açıdan bir kağıt gibi offline (çevrim dışı) bir ortam kurtarma ifadenizi saklamak için daha güvenli olabilir.
Ancak yine aynı şekilde kurtarma ifadenize başka bir kişinin erişemeyeceğinden ve kaybolmayacağından emin olmalısınız.
Yangın ve sel gibi felaketler de olasılığı düşük olsa da aklınızda bulundurmanız gereken tehlikeler.
MetaMask ve Trust Wallet gibi cüzdanlar kurtarma ifadenizi belirlediğiniz şifre ile şifreleyerek uygulama içinde saklıyor.
Ayrıca sizin de uygulama silinmesi, şifre unutma ve cihaz kaybetme gibi durumlara karşı kurtarma ifadenizi bir yere kaydetmeniz gerekiyor.
Bu tür cüzdanlar internete bağlı (sıcak) cüzdan olarak çalıştığı için bilgisayarınızın kontrolünü ele geçiren biri veya zararlı bir yazılım yine kripto paralarınızı çalabilir.
Ledger gibi soğuk donanım cüzdanlarda ise kurtarma ifadesi ve özel anahtarlar özel bir çip içinde dış ortamdan izole olarak saklanıyor.
Bu açıdan örneğin Ledger cüzdanınızı bilgisayara bağlayıp Ledger Live ile transfer yaptığınızda bilgisayarınızda zararlı bir yazılım olsa dahi cihazdaki kurtarma ifadenize kimse erişemez.
Sizin için önemli bir miktarda kripto para tutuyorsanız Ledger Nano X gibi bir soğuk donanım cüzdan alabilirsiniz.
Bu şekilde kripto paralarınız çok daha güvende olur ve internetten gelebilecek her türlü tehdit karşısında kendinizi güvene almış olursunuz.
Soğuk cüzdanlar ve Ledger Nano X ile ilgili ayrıntılı bilgi için aşağıdaki içeriklere göz atabilirsiniz:
Gizli kurtarma ifadesi değiştirme
Cüzdanınızı kurduğunuzda sizin için random bir şekilde kurtarma ifadesi oluşturulur.
Kurtarma ifadesi oluşturulduktan sonra cüzdanda oluşturduğunuz tüm adresleriniz de matematiksel olarak bu kurtarma ifadesine bağlı olur.
Bu açıdan doğrudan kurtarma ifadenizi değiştirmeniz mümkün değil.
Eğer yeni bir cüzdan kurarak farklı bir kurtarma ifadesine sahip olursanız bu kurtarma ifadesinden de yine farklı adresler oluşacaktır.
Eski adreslerinizdeki kripto paraları yeni adreslerinize transfer ederseniz tam olarak kurtarma ifadenizi değiştirmiş, yeni bir cüzdana geçiş yapmış olabilirsiniz.
Gizli kurtarma ifadesi unutma
Genelde MetaMask ve Trust Wallet gibi kripto para cüzdanlarında ayrıca bir şifre/parola belirlemeniz gerekiyor.
Bu şifre cüzdana başka kişilerin giriş yapmasını engelliyor.
Kurtarma ifadesini unuttuysanız veya hiç kaydetmediyseniz cüzdanınıza giriş yaptıktan sonra genelde ayarlar kısmından kurtarma ifadesini yeniden görüntüleyebilirsiniz.
Ancak şifreyi de unuttuysanız veya uygulama silinmesi / cihaz kaybolması gibi durumlarda cüzdanınıza ve kripto paralarınıza bir daha erişemezsiniz.
Sadece şifreyi unuttuysanız şifre sadece uygulamayı koruyan ve kripto para adreslerinizden bağımsız bir şey olduğu için kurtarma ifadeniz ile cüzdanı yeniden kurabilirsiniz.
Bunun için kurtarma ifadenizi import ederek cüzdanı yeniden kurmanız ve yeni bir şifre belirlemeniz gerekiyor.
Bu açıdan aslında her zaman sahip olmanız ve güvenli bir şekilde saklamanız gereken en önemli ve kritik bilgi gizli kurtarma ifadeniz.
Kurtarma kelimeleri / şifre unutma, görünmeyen hesap ve görünmeyen token gibi konular için MetaMask cüzdan kurtarma rehberimize göz atabilirsiniz.
Mevcut MetaMask cüzdanınızı başka bir bilgisayarda veya telefonda açmak istiyorsanız MetaMask başka bilgisayarda açma rehberine göz atabilirsiniz.
MetaMask, Ledger ve Trust Wallet gibi cüzdanlarınıza farklı ağlardaki birçok kripto parayı aktarmak için Binance ve Binance TR‘yi kullanabilirsiniz.
Henüz Binance hesabınız yoksa ”K7NL7E8G” kodunu kullanarak ya da aşağıdaki butona tıklayarak %20 komisyon indirimli Binance (binance.com) hesabınızı açabilirsiniz:
Binance TR için ise ”B4531124” kodu ile veya aşağıdaki butona tıklayarak %10 (max) komisyon indirimli Binance TR hesabınızı açabilirsiniz:
Binance ve Binance TR hesabı açma ve diğer konularda ayrıntılı bilgi için aşağıdaki rehberlere göz atın:
Mevcut bir Binance hesabınız varsa platformda Futures hesabınızı açarken ”10indirim” kodunu girebilir ve vadeli işlemlerde geçerli %10 komisyon indirimi kazanabilirsiniz.
Binance Futures kısmında kaldıraçlı işlemler yapmadan önce aşağıdaki rehberlerimize göz atabilirsiniz:
